Radijo „Roma sam“ | 18to merc 2024 | 20:50 orenge
Duach i sendung vodinel Susanne Horvath | Live Radio Burgenland
I francitiki-rumenitiki Romni Spataru, ando kesdipe le 1990te berschendar lakera dajaha taj lakere dadeha Betschiste al. Imar andi tschavengeri bar esbe iste lel, hot oj avrijal hi. Ojs terni dikel oj o film „Gadjo Dilo – Geliebter Fremder“ taj la baro kamipe la protagonistkijake hi. Lakeri daj taj lakero dad akan o tschatschipe pedar lakero telschtaminipe lake phukan. Odotar, oj andi Romengeri-ternipeskeri buti aktivi hi taj prado lakera identitetaha um dschal.
Te dikel hi, hot o europitikiji taj o europitike tschule pedar i historija le Romendar dschanen, sar le i Spataru phenel. Oj ham te phenel, hot i historija le Romendar primeri la adivesakera situacijake andi Europa hi. Ada aun prindschardo iste ol taj ando mindenfelitike strategiji uso feder keripe la situacijatar le Romendar andi Europa and te fojinel te mukel.
I organisacija ternYpe – International Roma Youth Network ando bersch 2010 kerdi uli taj Romengere-ternipeskere organisaciji andar i Albanija, Bulgarija, Germanija, Ungriko, Italija, Macedonija, Slovakija, Espanija taj Polnija khetan phandel.
I Diana Dworzack, jek Burgenland-Romni, la Spataru use jek kherodipe ande Auschwitz akarel. Oda, o ardschajipeskero punkto lakera butjatar terne Romenca te ol. I Dworzack erschtivar ternenca upri khangerijakeri basis butschalinel taj paloda te andi buti terne Romenca. O farajn Romano Centro o schajipe lake del, fanecinipe terne Romenca taj Romnjenca andar i cili Europa te kerel taj afka neve schajiptscha lake pral. Adi, oj jek scheroskero dscheno usi organisacija ternYpe hi taj la Austrija fatretinel.
Romengero-ternipe nan te dikel
I Spataru, savi peske buteder dikipe taj mit vakeripe le terne Romendar kivaninel, ando upretretinipe le Romendar taj Romnjendar jek problemo dikel. Igen tschule hi o schajiptscha le ternendar, mit te vakerel. I Spataru, savi akan sajt jek latscho deschberschengero andi ternipeskeri buti Romenca taj Romnjenca andar i cili Europa butschalinel, buteder sikadipeske ando than le manuschengere tschatschiptschenge and pe bescharel. Adaj la Spatarujake o upreklerinipe pedar o tradipe le Romendar taj Romnjendar, butvar ando nacijonalsocijalismus, jek barikano cil hi. Khetan la Dworzackaha, i aunvakeripeskeri partnerkija andi Austrija, patschal oj upre buteder interesi le austritike Romengere-farajntschendar, le terne Romen angle te anel taj len ando europitike necverktscha and te phandel.