„Fake News“ hi jek ardschumipe, savo o lek buteder tumendar ando khetan hejnginipe le Donald Trumpiha prindscharen. Jek ardschumipe, savo probalinel, o granici maschkar o tschatschipe taj o hohajipe te garul. But manuscha na dschanan adi buter, so fakto vaj so fikcijona hi, jek problemo, saveskero ledschipe akan meg na prindschardo hi taj savo o khetanipe akan imar pharal. Te Roma taj Sinti mindig le Fake Newsenca konfrontirim pumen diken – hamischane mejdiniptschenca, save pedar lende phukade on taj save na erscht sajt o socijali mediji o neviptschengero fojinipe dominirinen. Ham so hi Fake News taj sar odola kerde on? Palal terdschol, sar butvar, o loj, phukal i reporterkija Gilda Horvath, savi pe imar but berscha gejng o Fake News, sorale kerel.
Roma taj Sinti butvar ando printmediji mindig negativi sikade on taj o phukajipe tschak mindig jek rik sikal, afka i reporterkija. Le sterejotipischi sikajipe o andfojinipe hi upri rejaliteta taj upro dschivipe le Romendar – o khetanipe na dschanel te adaj, so fakto vaj so fikcijona hi. O publicirime teldikiptscha upro Roma taj Sinti pal atschen.
Corona i hef bareder kerel
Te i Corona pandemija use ledschija, hot o Fake News pedar o Roma taj Sinti soraleder propagirim ule. Ham te i socijali taj i virtschoftlichi situacija le Romendar taj Sintijenda andi Europa akan igen schitikni hi, afka i Gilda Horvath. Corona i hef maschkar o tschoripe taj o barvalipe barder kerel – o Roma ande but vilagi, butvar ando ost la Europatar, use odola dschene genen, save lek tschuleder loj roden taj save butvar upri taj telal i granica le tschoripestar dschin. Akan vaschoda dschal, sar odole manuschenge pomoschim schaj ok, phukal i Horvath.
Svato gejng Fake News
Jek internacijonali khetanipe le Romengere- taj Sintijengere reporterendar telal o projektiskero anav „Svato“ akan gejng Fake News ande pe bescharel taj ande videjoskere keriptscha upro socijali mediji andi Romani tschib pedar phukal. I Gilda Horvath adale projektiske pomoschinel, savo la reporterkijatar Lela Savic kerdo ulo. Ada keripe le reporterkijendar upro cilo them barikano hi, afka i Horvath, mint jek medijum vaj jek reporteri korkore naschtig o kejmpfinipe gejng o Fake News jerinel. Te vaschoda dschal, le manuschenge o patschajipe upro mediji papal pal te del, mint o Fake News line lendar o patschajipe, phukal i reporterkija.
O medijengero them ando irinipe hi taj la buti le reporteristar taj la reporterkijatar andi cukunft nisaj arakipe hi. O digitalisirinipe bare jomenca angle dschal, algoritmi taj kerdi inteligenca akan imar amaro rodipe kontrolirinel taj amare datscha ar butschalinel. Taj aja technik jefkar i buti le reporteristar taj la reporterkijatar ande schaj lel taj neviptscha korkore ar rodel taj bulharel len, afka i Horvath. Ada keripe mindenfelitike darja peha anel, mint nisaj gondo pal aja kerdi inteligenca terdschol. Andi cukunft te o arsiklipe le tschavendar adale kojaske aun pasim te ol: Pasche o genipe taj o pisinipe te programirinipe uso kompetenctscha ando sikajipe te kerinlahi, phenel i Horvath.
Ande amaro arto ardipe la sendungatar Servus, Szia, Zdravo, Del tuha ando 14to feberi 2021, buteder la Gilda Horvathatar taj la Svato-keraschkijatar, Lela Savic, diken.