NS-Gondolipe andi Tschechija | Balitschani schtala tel phagli uli

Kaj leskero nipo murdardo ulo, o Čeněk Růžička dureder erscht paloda ari lakla. Manuschengere tschatschipengere aktivistscha le uso vudar jeka balitschana schtalatar sudikon Pragistar ande. On leske odoj lila sikade, kaj adaj pisim sina, hot adaj o nacijonalsocijalistischi „Zigeuner“ logeri Lety sina.

„Ada me akor armaja tschitschom, hot adaj na tromal buter jek balitschani schtala te ol“ phenel o 70- berschengero. Akan, 20 berscha paloda di, o kivaninipe le Romestar tschatschikan ulo. .

Le Čeněk Růžičkasiskeri daj ando logeri use Písek ande Südböhmen ando august 1942 dschi april 1943 sina, dschidokle oj ande buteder nimtschke logertscha ledschim uli. Oj ando Lety pre dad naschatscha taj pre erschti tschau, phenel o Růžička. Lakero erschti Rom le nacijendar murdardo ulo.Pre tschavenge oj palo haburi nischta pedar Lety phukatscha. "La dar sina, hot ande tschapim ojas, phenel ov.

O upre dipe o nimtschke dine, ham o nimci taj o logeriskere schere ando Lety tschechitike harengere sina, phenen o historikertscha. Dschi adi phenel i Tschechija, Lety „tschak“ jek butjakero logeri le Romenge sina. Ham i historkerkija Sibyl Milton (1941-2000) o NS-„Zigeunerlager“ imar ojs anglutni vora uso murdaripeskero logeri Auschwitz- Birkenau becajchnintscha.

Ande logeri Lety, kaj 300 dschene ande te tschapinel planim sina, dschi 3.000 manuscha upre vusko than ande tschapim sina. „I bok i lek bareder briga sina, o ande tschapime phende“, phenel o Růžička. O manuscha iste cam bujnahi, kaj te na fadschinen. Khulali odoj nana, tro koja iste ando ampera kerehahi.

Na dur pekamlo taj jek nasvalipe „Flecktyphusepidemie“ ari phagla. O mule na bejg ledschim ule, jek hef ari asdim uli taj odoj ande tschidim taj ande handle le ule, phenel jek badari. Dschi use upre phutripe le logeristar 327 manuscha mule. Ko prik atschino Auschwitz ledschim ulo. Valami schecim ol, hot 90 procento le Romendar andi Tschechija le Porajmosiske opfertscha ule.

Le Michael Heitmannistar | dpa