Herbert Brettl
ORF
ORF
ROMA SAM | HISTORIJA

I naschadi Romengeri-sidlung Podersdorf am See

Ando becrik Neusiedl am See, adi tschak igen tschule Roma taj Romnja dschin. Anglo nacijonalsocijalismus ham ande but gava Roma taj Romnja delahi, poarvar muguli cile sidlungtscha. On sina, te le o avre dschene use muknahi, jek falato le gaveskere dschivipestar. Lengeri historija ando lek buteder gava, le priklipeha le nacijonalsocijalistschendar kisetintscha. Afka te ande Podersdorf.

I Romengeri-sidlung ande Podersdorf, sar ande but avre gava, andi rik le gavestar sina. Usar 1837 odoj o erschti Romengere-familiji tel pumen mukle, sar o historikeri Herbert Brettl ando vakeripe le phenel. Imar harni cajt pal lengero ajipe, tschatschiptscha ari dim on, save lengero dschivipe sorale and phanden.

Herbert Brettl
ORF
Herbert Brettl | Historikeri

Ando naschipe le arte deschberschengerendar mindig buteder Roma ando gav dschin, but lendar Lovara hi. I sidlung pasche o phuro bavlalakero mlino hi, savo te adi meg ande Podersdorf aun diklo schaj ol.

Radijo „Roma sam“ | 13ti novemberi 2023 | 20:50 orenge

Duach i sendung vodinel Susanne Horvath | Live Radio Burgenland

Jek barikano taj prindschardo dscheno telal o Roma andar Podersdorf, sina o Vinzenz „Dolla“ Stojka. Igen barikano hi, hot jek groboskero bar del, savo meg latscho hi taj adaj ande Podersdorf laklo ulo. O Vinzenz „Dolla“ Stojka ando nacijonalsocijalismus o glajchi terdschijipe sar eseri avre Roma taj Romnja ando Burgenland, terdschivtscha.

Grabstein Dolla Stojka
ORF
Groboskero bar le Vinzenz „Dolla“ Stojkastar

Adaj, kaj o Roma andar Podersdorf andi rik le khetanipestar dschivnahi, but deschberschengere paloda, o mojakero „Die Zigeunergrube“ kerdo ulo. Prindschardo sina o mojakero te vasch o Romengere-muschikaschtscha, save odoj cidnahi. Ando naschipe le berschendar i „Zigeunergrube“ o anav „Zur Grube“ uschtidija, mint dschando hi, hot o akaripe „Zigeuner“ prasado alav hi. Akan i Maria Karner, i bijo archejakeri vora „Zur Grube“ vodinel. Oj meg i cajt prindscharel, kada lakero dad taj lakeri daj, agun o kamlo mojakero vodinahi.

Maria Karner
ORF
Maria Karner | Archejakero vora „Zur Grube“

Te jek falato la serijatar „Ein echter Wiener geht nicht unter“ adaj kerdo ulo. Jek koja andi cajt palo haburi, savo duj riktschakero likeripe gejng o Roma sikal, hi, hot probalim ulo, o tourismus, butvar ando Seewinkel, la afka akarda „Pusztakera romantikaha“ aun te tradel. But mojakere vaschoda Romengere-muschikaschtschen upre lenahi, kaj adale klischejiske palal te an – kekaj odola butvar tschatsche Roma nana. Te adaj phure prindscharde teldikipeskere koji bulharde taj ar nucim ule. Upri avri rik odola Roma, save o haburi prik dschivde, meg mindig telal i dschivdoni diskriminacija le avre dschenendar tirinahi taj o gava andi bare forengeri anonimiteta pal pumende mukle, phenel o Herbert Brettl.

Ein echter Wiener geht nicht unter, F16 „Urlaubsfreuden“
ORF
„Ein echter Wiener geht nicht unter“, Folge 16 „Urlaubsfreuden“

Imar sajt berscha ande Podersdorf jek gondolipeskero than te kerel kamna, sar i birovkija andar Podersdorf, Michaela Wohlfart phenel. Erscht ando lejcti berscha, butvar duach o anglevakeriptscha le Herbert Brettlistar, oj la bibastala historijatar le Romendar andar o gav schuntscha, kekaj ande Podersdorf dschando hi, hot adaj agun Roma dschivnahi.

Michaela Wohlfart
ORF
Michaela Wohlfart | Birovkija andar Podersdorf

Kada taj kaj o gondolipeskero than prik beschardo te ol, dschijakana dschando nan. I Maria Karner kivaninel peske „die Grube“ ojs than le gondolipestar.

I birovkija Michaela Wohlfart jeke vakeripeske pradi hi.