Valami jek epasch milijona Roma taj Sinti opfertscha la tradipeskera politikatar le nimtschke taj austritike nacijonalsocijalistschendar taj lengere faschistischi pajtaschtschendar, ule. Andi rat usar o 2to upro 3ti august 1944, buteder eseri Roma taj Sinti, ando logeri Auschwitz-Birkenau, murdarde ule.
Imar ando bersch 2015, o 2to august le europitike parlamentostar uso internacijonali di le gondolipestar upro genocid upro Roma taj Sinti, ar dim ulo. Ando jeneri adale berschestar, o austritiko parlamento jeke nacijonali gondolipeskere dijeske pro usephendipe dija. O nacijonali prikbescharipe le gondolipeskere dijestar taj jek centrali gondolipeskero than, ham meg upre pumende te uscharen muken. Jek situacija, savi te le fatretertschendar le utsche ischkolaschengere khetanipestar le Romendar taj Romnjendar (HÖR), save vaschoda te ada bersch o gondolipeskero mulatintschago upro Ceija-Stojka-than organisirinen, kritisirim ol.
Radijo „Roma sam“ | 7to august 2023 | 20:50 orenge
Duach i sendung vodinel Susanne Horvath | Live Radio Burgenland
Le organisacijonakere dschenendar dschando hi, hot o hangi le prik dschivdendar le Samudaripestar, le flogoskere murdaripestar upro Roma taj Sinti, mindig buteder tschuleder on taj vaschoda i prik dschivdi Karolyne Mago ando maschkaripeskero punkto le gondolipeskere mulatintschagostar terdscholahi.
Gondolim ulo te upri Ceija Stojka. I pisimaschkija taj Auschwitz-prik dschivdi, i erschti Romni andi Austrija sina, savi pedar o flogoskero murdaripe upro Roma taj Sinti, vakertscha. Lakeri dschivipeskeri buti lakera borijatar Gabriela Nuna Stojka bajder kerdi ol, savi andar jek kenva la pisimaschkijatar angle gentscha.
Te ande ada bersch, but mindenfelitike politikertscha uso mulatintschago use sina. Afka i Eva Bimlinger, o barikanipe le keripestar jeke centrali gondolipeskere thanestar, angle asdija. Taj oj meg te mangla, hot o nacijonakere rotscha, sik o nacijonali prikbescharipe le europitike holocaustiskere-gondolipeskere dijestar, te keren.
Pasche fatretertscha mindenfelitike Romengere-organisacijendar, te ada bersch but Roma taj Sinti taj but pomoschagoschtscha, use sina. Khetan, upro murdarde pal gondolinde. I muschika use ada mulatintschago, kertscha o Newo Ziro trijo.