Upri inicijativa la burgenlanditika thaneskera regirungatar taj le austritike logeriskere khetanipestar Auschwitz, ando 6to oktoberi 1984, o gondolipeskero than le ledschime taj murdarde Romenge taj Sintijenge le akor bundakere presidentostar, Rudolf Kirchschläger, prado ulo. O imar mulo Romengero-aktivisto, Rudolf Sarközi, leskere barikane and bescharipeha, i gondolipeskeri inicijativa ande Lackenbach use jek barikano falato la austritika gondolipeskera kulturatar kertscha. Ojs scheroskero vakerischi o nacijonakero rotenero presidento Wolfgang Sobotka uso ada berschengero mulatintschago use sina. Ov o sikadipe ojs barikano koja gejng o anticiganismus dikel.
Radijo „Roma sam“ | 21to novemberi 2022 | 20:50 orenge
Duach i sendung vodinel Susanne Horvath | Live Radio Burgenland
Ando novemberi 1940 le nacijendar upre jek mirni terdschardi gadschikani vora, o logeri Lackenbach kerdo ulo. Ande oja cajt, ada o erschti logeri ando Burgenland sina. Valami 4000 Roma taj Sinti ande oda logeri vasch lengeri etnija and tschapim sina. Paloda o manuscha ando logertscha Dachau, Buchenwald, Litzmannstadt vaj Mauthausen, ledschim taj murdarde ule. Telal odola manuscha te i phuri baba le scherostar le kulturakere farajnistar le austritike Romenda, Christian Klippl, sina, savo ande leskero vakeripe te i aktujeli, but flogoskere grupnengere dschenenge, bibastali situacija andi EU, aun vakerel.
O anglebeschaschi le flogoskere grupnengere bajrotistar le Romendar, Emmerich Gärtner-Horvath, kivaninel peske, hot i historija la flogoskera grupnatar, na tschak upro gondolipeskere divesa, upre butschalim ol. Butvar ando ischkoli buteder siklipeskere materijaltscha iste del, kaj le tschavenge taj ternenge ande jek phuripeskero koja, i historija le Romendar taj afka te i historija la Austrijatar, pasche ando schaj ol, phenel o Gärtner-Horvath.
Te o ischkolaschkiji taj ischkolaschtscha le gimnasijumistar Uprutni Pulja taj o Romengero-ternipe le siklipeskere pomoschagostar le farajnistar Roma-Service, uso gondolipeskero mulatintschago use sina taj plakatenca, korejografijenca taj vakeriptschenca pumaro falato uso gondolipe upro flogoskere grupnengere dschene, kerde. I 14-berschengeri Alysea Nardai taj o 17-berschengero Elias Gärtner-Horvath, khetan jek vakeripe angle gende. Adaj on te o tirinipe le Romendar taj Sintijendar ando logeri Lackenbach aun vakerde taj te i aktujeli haburiskeri situacija andi Europa upre sikade.