Oj ando bersch 1965 ande Zams/Tirol upro them ali socijali butschaschkija Heidi Schleich ando keripe lakere schtudijumistar usi tschibtschakeri visenschoftlerkija upro jenischi flogo peli. Andi universiteta Innsbruck le jenischi pisimaschi taj aktivisto Romed Mungenast te prindscharel siklini, savo lakeri diplomakeri buti pedar i tschib leskera flogoskera grupnatar vodintscha. Afka i Heidi Schleich te i kenva „Das jenische in Tirol“ ari dija, kaj oj peske i tschib le jenischendar feder aun dikel.
Radijo „Roma sam“ | 17to jeneri 2022 | 20:50 orenge
Duach i sendung vodinel Susanne Horvath | Live Radio Burgenland
Palo europitiko jenischi rot, valami 500.000 jenischi andi Europa dschin. Vascho tradipe taj vasch i diskriminacija maschkar i NS-cajt taj paloda, on pumari kultura butvar ando garujipe dschivnahi. Dschanipe taj tradiciji butvar tschak mujutno prik dim ule. I jenischi tschib ande pri struktura la hajmatakera tschibtschake taj le regijonali dijalektenge palal dschal. La irinde alava andar i nimtschki tschib hi taj te andar tschibtscha sar Romani, dschidoschno vaj francitiko. Tipischi butjakere koji le jenischendar sina vekakere khujaschtscha, harkumaschtscha taj tschurtschengere moraschtscha. Butvar te neviptscha prik ledschnahi, kaj on but dromeske sina.
Lejcti bersch imar o schovtovar o jenischi kulturakero di ande Tirol tel likerdo ulo. O mulatintschago le farajnistar „Initiative Minderheiten Tirol“ kerdo ulo. Adaleha jek seletoskeri forma kerdi uli, kaj pumen jenischi schaj talalinen taj pumari kultura ando pradipe te dschil dschanen. I Heidi Schleich taj lakero farajn „Jenische in Österreich“ kivaninen pumenge bojd jek oficijeli aunprindscharipe ojs eftati flogoskeri grupn andi Austrija. Adaj butvar vasch o vertiskero patijaripe taj o respekto lenge dschal taj vasch i restitucijona le manuschengere pativistar odola andi Austrija dschivda flogoskera grupnatar.