O Sinti taj o Roma o lek bareder tschulipe la Europatar hi, upre ulade ando cile europitike vilagi, jek transnacijonali khetanipe, saveskeri kultura vusek la europitika kulturakera historijaha khetan phandli hi. Lengere kultureli koji taj lengeri resilijenca telal o avre khetaniptscha la Europatar butvar na prindscharde hi.
Roma taj Sinti ojs idoltscha le „gondoske Europa“
O gondo le podcastiske „Romatopia – Roma pedar pumari utopija la Europake vakeren“ andi Corona-pandemija alo, savi akan le europitike khetanipestar taj la solidaritetatar but tel mangel. Ande krisakere cajtscha o khetanipe sik pal vitesijaschtscha roden taj butvar hi odola o lek nasoraleder dschene le khetanipestar. Taj afka butvar i pandemija, papal, le Romen taj Sinten igen sorale resel. Akan schaj ham o avre khetaniptscha ando koji sar solidariteta taj vertiskero konsens uso glajchi cajtakero mindenfelitiko taj usi diversiteta valaso sikon. O Roma taj o Sinti ande ada koja ojs barikane dschene taj idoltscha aun dikle schaj on.
Romatopia le Romen taj Sinten ojs idoltscha le „gondoske la Europake“, taj na ojs problemo sikal. O use schunatschkiji/schunaschtscha pedar o khetanlikeripe, pedar o socijali pomoschago, pedar o kultureli barvalipe taj pedar o transnacijonali khetanipe, kekaj nacijonali barikaniptscha del, schuna. On barikane gondi taj cukunftakere scenartscha la Europake schuna. Sorale barikane dschene uso alav an, savengere dschivipeskere- taj jerinipeskere historiji gejng phukajiptscha uso prindscharde „anticiganistischi“ use pisiniptscha, sikan. O podcast dschanipe famitlinel, historiji taj esbe liptscha le Romengere-khetaniptschendar andar i cili Europa. Historiji pedar lokali barikaniptscha, esbe liptscha taj tradicijoneli dschanipe forminen jek transnacijonali phukajipe, savo jek avredi dikipe upri Europa andar o dikipe le lek bareder tschulipestar la Europatar sikal.
O ando foro Paris dschivdo aktivisto William Bila, ov Rom hi, taj i kuratorkija Isabel Raabe andar Berlin, ande ada podcast Romenca taj Sintijenca andar deschuduj vilagi vakeren. Angle odolengero butjakero taj nacijonali koja, o kherodaschtscha pumare dschivipeskere rejalitetscha taj pumare utopiji, presentirinen.