Zeremonienhalle auf dem jüdischen Friedhof Graz
Universalmuseum Joanneum Graz/ Multimediale Sammlungen
Universalmuseum Joanneum Graz/ Multimediale Sammlungen
PALGONDOLINPE

1938 | Novemberiskere tradiptscha gejng o dschidovtscha andi Austrija

Andi rat usar o 9to uso 10to novemberi 1939 Betschiste 42 sinagogtscha taj dschidovtschengere molinipeskere khera thabonahi, but dschidovtschengere boti taj khera ar tschorde, pujsto tschite taj bejg lim ule. O nacijonalsocijalistscha adale keripeske o eufemistischi ardschumipe „Reichskristallnacht“ preginde.

Zeremonienhalle auf dem jüdischen Friedhof Graz
Universalmuseum Joanneum Graz/ Multimediale Sammlungen
I dschivdschardi ceremonijakeri hala upro dschidovtschengero temetischi ando foro Gereci, 10to novemberi 1938

Le novemberiskere tradipeha o tradipe taj o bejg lajipe le dschidovtschengere kojendar duach o nacijonalsocijalitscha radikalisirim taj sistematisirim ulo. 6547 dschidovtscha taj dschidovkiji and astarde ule taj 3700 ledar ando logeri Dachau ledschim ule.

Niemals vergessen
Nationalfonds der Republik Österreich

Schoha na tromas amen o bibastalo tradipe, o rasismus taj o antisemitismus te tagatinel, amen iste amen sorale gejng ada terdscharas!

O gondo le teroristar la pogromiskera ratatar sina, o dschidovtschengero kulturakero dschivipe upro than le nimtschke rajipestar pujsto te kerel taj le dschidovtschen te daral. But pumaro koja lasne le „arischi“ interesentenge iste bikende taj naschi iste le gele – te oda meg schofinde – ande jek avro vilago.

Ando berscha usar 1939 dschi 1942 usar i aguni Aspangeriskeri srastunakeri vora Betschiste but desch eseri austritike dschidovtscha ando murdaripeskere logertscha ledschim ule taj na ale buter pal.

O pogromiskere tradiptscha, o but tschatschiptscha gejng o dschidovtscha taj o ar tschapinipe le austritike dschidovtschendar andar o cile pradime dschivipeskere thana, but na dschidovtschengere dschenendar, na tschak oni gejng terdschojipe aun lime ule, but lendar te aktivi adala tradiptscha mit ledschine.