Einfach weg. Vergessene Romasiedlungen im Burgenland
ORF
ORF
ROMA SAM

Kenvakeri presentacija ande Podersdorf | „Einfach weg!“ Verschwundene Romasiedlungen im Burgenland

Valami 120 Romengere sidlungtscha ando Burgenland angle 1945 dija – adi tschak oja Erbatar prindschardi hi. I historija taj o terdschijipe le sidlungendar akan andi kenva „Einfach weg!“ Verschwundene Romasiedlungen im Burgenland le historikendar Herbert Brettl taj Gerhard Baumgartner khetan ledschim ule taj erschtivar ande Podersdorf presentirim uli.

Einfach weg. Vergessene Romasiedlungen im Burgenland
ORF
Kvela: Einfach weg! Verschwundene Romasiedlungen im Burgenland

Buteder sar 400 kipi taj dokumentscha andar pradime taj privati khetan kediptscha la kenvake „Einfach weg! Verschwundene Romasiedlungen im Burgenland“ khetan ledschim ule. Imar anglo gondo, aja kenva te pisinel, o duj historikertscha Herbert Brettl taj o Gerhard Baumgartner imar but materijaltscha pedar o Roma ando Burgenland khetan ledschine. Duj berscha o materijal ar vertim taj intensivi upri kenva butschalim ulo, dschimeg jek 413 riktschengeri sorali kenva pedar o dschivipe le Romendar ando Burgenland, ari ali. Gejng o ar bulhardo muaninipe, hot o Roma na sina beschte, aja kenva o tschatschikano koja sikal: Erschti kveltscha sikan, hot o Roma sajt o 17 schelberschengero upro than le adiveseskere Burgenlandistar kher hi taj ande khera taj sidlungtscha, dschin.

Herbert Brettl
ORF
O kenvakero pisimaschi Herbert Brettl

Valami 8000 Roma angle 1945 ando Burgenland dschivnahi. Maschkar o nacijonalsocijalismus andar o sidlungtscha deportirim le ule, butvar ando afka akardo „Zigeuner logeri Lackenbach“ taj odotar andar o mindenfelitike logertscha ledschim le ule, kaj len murdarde. Tschak 600 Roma andar o Burgenland o dujto themeskero haburi prik dschivde. Pal 1945 tschak jek pherdo va Romengere sidlungtscha delahi, afka o historikeri Herbert Brettl.

Te adaj ande Podersdorf agun jek Romengeri sidlung delaha, kaj 38 dschene, dschivnahi. Dschi adi butschol ada gav, upro poschtito andi rik uso gav Illmitz, upri avri rik le mlinostar „Zigeunergrube“. Tschak o anav upre aja pobisteri sidlung pal gondolinel. O lek feder prindschardo Rom andar Podersdorf, Dolla Stojka butscholahi, savo ojs jekoschno, jek groboskero bar uschtidija taj savo use butja, pasche leskero dschivipeskero gav, ar hando ulo. O Dolla Stojka, afka sar te but avre Roma andar Poddersdorf taj andar o cilo Burgenland, ando nacijonalsocijalismus murdardo ulo. Andi kenva „Einfach weg! Romasiedlungen im Burgenland“ upre adala manuscha gondolim ov, save asaj dur pobisterde sina.

Einfach weg. Vergessene Romasiedlungen im Burgenland
ORF
Einfach weg! Verschwundene Romasiedlungen im Burgenland

Ande Podersdorf i afka akardi „Zigeunergrube“ meg mindig prindschardi hi. But ham na dschanen, hot 38 Roma taj Romnija dugi cajt jek falato la gemajndatar taj le khetanipestar sina taj odoj dschivnahi. I kali flatschka la gaveskera historijatar, afka sar ande but gave le Burgenlandistar, dugi cajt ando garujipe likerdi uli. Taj ada o aunpaschlojipe le duj historikendar, Brettl taj Baumgartner, hi: Le manuschenge taj le gemajndenge te sikal, hot ande but gava, Romengere sidlungtscha delahi, hot o Roma jek falato le khetanipestar sina. I birovkija andar Podersdorf, Michaela Wohlfart, i kenva ojs jek gondoskero aundefinipe dikel, jek patijardo gondolipe upro opfertscha le nacijonalsocijalismusitar andi forma jeke gondolipeskere thanestar, akan pal i kenvakeri presentacija, na tschapinel oj buter ar.

Michaela Wohlfart, Bürgermeisterin Podersdorf
ORF
I birovkija andar Podersdorf Michaela Wohlfart

O Emmerich Gärtner-Horvath, anglebeschaschi le flogoskere grupnakere bajrotistar le Romendar, aja kenva ojs pekamli dikel, kaj oj o interesi asdel taj o keriptscha le Romendar soraljarel. Sajt berscha ande beschardo pe ol, kaj gondolipeskere thana ando Burgenland kerde te on. Imar dur jek use terdschojipe le thanestar usi historija taj uso aunprindscharipe le Romendar ojs opfertscha le nacijonalsocijalismusitar, mangas. La dokumentacijaha le gavendar andi kenva, hi len akan o pekamle informaciji, kaj upro murdarde Roma gondolim schaj ol.

Emmerich Gärnter-Horvath
ORF
O barjrotiskero anglebeschaschi le Romendar Emmerich Gärtner-Horvath

Ando arte masektscha meg avre geniptscha ande burgenlanditike gava planim hi, kaj agun Romengere sidlungtscha delahi.

O arte termintscha:

Tscheterteko, 15to oktoberi 2020
KUGA, Großwarasdorf, 19:00 orenge

Paraschtuja, 23ti oktoberi 2020
Bauernmühle, Mattersburg, 19:00 orenge