Rechtsekstremismus andi Austrija
On demand | Roma sam | 4.3.2019
yvonne erdost
Ando kesdipe le mulatintschagostar phukal o visenschoftleri pedar o dschene, savengero dikpe politisch „links- taj rechts“ hi. Le linkendar ar gelo ol, hot la naturatar tschuleder angle dim ol, sar le rechtendar, taj kaj o them, sar le adi angle lakas, schaj te avrijal ovlahi.
Le Bernhard Weidingerskere forschinipeskere pharipeskere punktscha ando „Dokumentationsarchiv des Österreichischen Wiederstandes“ hi te o „rechtseksremismus taj nejonacismus ando internacijonali faglajchinipe“, „schtudentengere phandliptscha" taj flogoskerengero nacijonalismus“.
O Bernhard Weidinger phukal pedar, hot amen ande jek khetanipe dschijas, save egojoistischi keripe ascharen, savo o tschatschipe le soralendar upre asdel taj o dschivipe ojs kejmpfinipe sikal. Rechtsekstremismus legetimirinel socijali unglajchinipe, ada gondo sikal soske o unglajchinipe tschatschikan del. Ada gondo ando mindenfelitike formtscha pe sikal, adala hi, rasismus, antisemitismus, antiromajismus, seksismus taj buter avera. Uso rechsekstremosmus te padar o „Volksgemeinschaftsdenken“ jek use gejipe uso them, savo probalinel te identificirinel, kaj o ajgeni taj kaj o avrethemutne hi.
yvonne erdost
Mindig dar „pantsch minuti angle dschujduj ori hi“ arbulhardo ol
Roma sam | 4.3.2019 | 20:50 Uhr | Radijo Burgenland | livestream
O gondo arbulhardo ol le avrethemutnengeren ar te tschapinel andar i „amengeri grupn“. Ada afka te hajol hi andar saj flogoskero khetanipe ajs, kaj upro them ajal taj kaj use kerines. „Jek kombinacija andar dar taj umperipe, o manuscha adaj esbe len, hot on mindig jeke bare fogosinipeske arbescharde hi, taj nischta naschtig vaschoda keren.“
Rechtsekstremis ande but formtscha (rechtsekremismus aun te vakerel) andi Austrija na fabitim hi, phenel o visenschoftleri Weidinger. Nejonacismus oda ham fabitim hi, phenel lo use.
yvonne erdost
Antimuslimischi rasismus butvar andi vestitiki Europa
Te ande pro vakeripe vidminel pe o Bernhard Weidinger le antimuslimischi rasismusiske, savo butvar andi vestitiki Europa andi forma le rechtseksremismusistar arbulhardo hi. Buteder ando ostitiko o antiromajismus taj o antisemitismus te lakel hi. Le antimuslimischi rasismus becajchninel o Weidinger ojs meresch limo instumento le „rechtendar“ kaj pumaro kejmpfinipe le dschuvlengere tschatschipenge feder schaj upre sikan. Adaj iste tschatschiptscha kerde on, kaj i legitimi islamiskeri kritika ar hi taj kaj o muslimischi rasismus kesdinel.
Kulturverein Österreichischer Roma
„Burschenschaften“ andi Austrija
Mitglidertscha "deutsch-nacijonali phandlipendar andi Austrija hi, avrijal sar andi erschti kale- modrejengeri kojalicijon. Duj „Burschenschafter“, Heinz Christian Strache taj o Norbert Hofer ojs ministertscha, duj generalsekretertscha, duj kabinetengere schere, trin neve upre dikipeskere rotengere schere, enja unijakere rotscha taj jek ORF-iskero publikumiskero rot andar o redi le „Burschenschafter“ ale. Ada sikal, hot adale phandliptscha jek barikane keripeskere kovatscha la FPÖ-atar hi, phenel o politloge.
yvonne erdost
„Sündenbockdenken“ o themeskero hajojipe lokeder kerel
Ada i rejaliteta hi, kaj o manusch duach rechtsekstremi themeskere aundikiptscha auncidim ol. Duach o „Sündenbockdenken“ ökonomischi sicherhajt dim ol, afka i devise. I partaj priminel, hot tuke „ojs erschti“ latsche dschal, te tu len völintschal, akor erscht „le cile avrenge“. Soctscha sar „te amen o raji sam, akor amen sorginaha, kaj o avre tehmutne save tumege o butjakere than tschoren na buter bejg len“ oda o khetanipeskero gondo andrutnon la scenejatar utscheder kerel.
Barikan adaj hi te i muschikani scene. Lek feder o terne duach i muschika use gejipe usi rechtsekstremi scene laken.
Jek phukajipe la Yvonne Erdostatar, duach i sendung vodinel tumen i Susanne Horvath.
Links
„Rechtsextremismus in Österreich - ein aktueller Überblick“ | Kulturverein Österreichischer Roma
Bernhard Weidinger | DÖW